Ngất do phản xạ thần kinh – Dấu hiệu cảnh báo và biện pháp phòng ngừa

Ngất do phản xạ thần kinh, còn gọi là ngất Vasovagal, là một tình trạng mất ý thức tạm thời xảy ra do một phản xạ thần kinh gây chậm nhịp tim làm giãn nở các mạch máu ở chân và tụt huyết áp đột ngột khiến lưu lượng máu lên não giảm sút.

Khoảng hơn 50% số trường hợp bị ngất là do phản xạ thần kinh. Tình trạng này thường vô hại và không cần điều trị. Tuy nhiên ngất đột ngột có thể khiến người bệnh bị ngã, va đập tổn thương nhiều vị trí trên cơ thể, nghiêm trọng hơn khi ngất là dấu hiệu cảnh báo của tình trạng rối loạn nhịp tim.

Ngất Vasovagal là gì?

Thuật ngữ ngất “vasovagal” đầu tiên xuất hiện vào năm 1907, khi nó được sử dụng để mô tả một loạt các triệu chứng liên quan đến dây thần kinh phế vị (phản xạ vagal): đau vùng thượng vị, co thắt phế quản và khó chịu ở vùng tim… Hai mươi lăm năm sau, tiến sĩ Thomas Lewis, giảng viên trường đại học Y khoa của Anh đã định nghĩa lại rằng, vasovagal bao gồm tình trạng giảm huyết áp liên quan tới chậm nhịp tim trên thất.

Ngất Vasovagal xảy ra do sự rối loạn trong dẫn truyền thần kinh giữa nhịp tim và huyết áp. Mọi yếu tố làm kích thích đến dây thần kinh, sẽ qua các thụ thể cảm nhận gửi tín hiệu điện đến trung tâm vận mạch ở não phân tích xử lý, gây ức chế hệ thống điện tim làm giảm nhịp tim, giãn mạch máu dưới chân. Điều này đồng nghĩa với một khối lượng máu lớn được dồn xuống chân, huyết áp giảm đột ngột, não thiếu oxy và dinh dưỡng và hậu quả là ngất xỉu.

Dấu hiệu cảnh báo khi bị ngất

Ngất thường xảy ra bất ngờ, tuy nhiên trước đó một vài giây hoặc một vài phút sẽ có những triệu chứng cảnh báo, chẳng hạn như:

– Chóng mặt, đầu óc lâng lâng, ù tai

– Da xanh tái nhợt

– Rối loạn thị giác, mắt mờ, tầm nhìn bị hạn chế, bạn chỉ nhìn thấy những gì ở ngày phía trước mắt

– Buồn nôn, vã mồ hôi lạnh

– Chân tay loạng choạng và ngất xỉu (bất tỉnh)

Tư thế nằm gác chân lên cao sẽ giúp người bị ngất nhanh hồi phục

Tpbvsk Hồng Mạch Khang có thể giúp hỗ trợ tăng cường tuần hoàn máu lên não, để phòng ngừa và cải thiện hiệu quả tình trạng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, ngất xỉu… Hãy liên hệ với chúng tôi qua điện thoại hoặc zalo số 0988.946.068 để được tư vấn chi tiết về sản phẩm. 

Việc la hét, kêu gọi hoặc đập vào người bị ngất hoàn toàn không có ý nghĩa. Người bệnh hoàn toàn có thể tự tỉnh lại trong vòng 1 phút nếu được hỗ trợ nằm ở tư thế phục hồi (đầu gối thấp và kê cao chân) hoặc ngồi xuống đưa đầu vào giữa hai đầu gối. Đó là do khi nằm trên bề mặt phẳng, lực hấp dẫn không còn làm cho máu dồn xuống chân và huyết áp gần như được cải thiện ngay lập tức. Tuy nhiên nếu họ đứng dậy quá sớm (sau khi ngất khoảng 15 – 30 phút), nguy cơ bị ngất trở lại là rất cao. Người bệnh có thể sẽ cảm thấy rất mệt mỏi, gần như không có sức sống, luôn chóng mặt, buồn nôn và cảm giác chán ăn, không ngon miệng trong một vài giờ, đôi khi là một đến hai ngày sau đó.

Ngất xỉu có thể là một dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như rối loạn nhịp tim hoặc bất thường trong não bộ. Do vậy, bạn nên tới cơ sở chuyên khoa để được thăm khám và có hướng điều trị kịp thời.

Yếu tố kích thích phản xạ ngất Vasovagal

Phản xạ ngất vasovagal xảy ra khi một phần của hệ thống thần kinh điều chỉnh nhịp tim và huyết áp bị rối loạn, điều này có thể được kích hoạt bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

– Đau là nguyên nhân đặc biệt và cũng là phổ biến nhất dẫn đến ngất.

– Khi lấy máu hoặc khi nhìn thấy máu

– Đi tiểu hoặc đại tiện khó đến mức phải rặn ra

– Ho nặng

– Khi gặp tin dữ, sợ hãi đột ngột.

– Mất nước sau khi tập thể dục, sau khi mắc một bệnh liên quan đến virus, chẳng hạn như cúm…

– Tiếp xúc với nhiệt độ quá nóng hoặc gặp thời tiết lạnh vào buổi sáng sớm

– Đứng bất động hoặc ngồi ghế thả chân xuống đất trong thời gian dài. Đây cũng là lý do tại sao những người lính đứng canh gác, tập luyện trong các cuộc diễu hành hoặc các ca sĩ dàn đồng ca bị ngất xỉu khi phải giữ nguyên một tư thế quá lâu.

Ai có nguy cơ bị ngất Vasovagal?

Hầu hết ai cũng có ít nhất một lần bị ngất trong suốt cuộc đời của họ. Ngất Vasovagal có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn cả là những thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi hơn là người lớn tuổi.

Một số trường hợp đặc biệt, họ bị ngất thường xuyên và rất khó điều trị, căn nguyên là do mất cân bằng của hệ thống thần kinh tự chủ (dysautonomia) khiến họ dễ bị phản xạ ngất khi bị kích thích đột ngột, ngoài ra, một số dấu hiệu có thể kèm theo như đầy bụng, tiêu chảy, táo bón, chuột rút, đau cơ và mệt mỏi không có sức.

Làm thế nào để chẩn đoán ngất Vasovagal?

Việc chẩn đoán bệnh chủ yếu thông qua việc thăm hỏi tiền sử trước đây, thời điểm xuất hiện cùng những bài kiểm tra vật lý, liệu pháp bàn nghiêng liên quan đến hạ huyết áp tư thế đứng hoặc hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng (POTS). Bên cạnh đó, một số xét nghiệm khác cũng sẽ được thực hiện nếu người bệnh có dấu hiệu của bệnh tim mạch hoặc thần kinh.

Phòng ngừa và điều trị ngất do phản xạ thần kinh (Vasovagal)

Đa số những người bị ngất do phản xạ thần kinh đều có thể được kiểm soát và sớm trở về cuộc sống bình thường. Một số phương pháp điều trị khi bị ngất vasovagal có thể được áp dụng, chẳng hạn như:

Thuốc trong điều trị ngất

Khi ngất xảy ra với tần số lớn, người bệnh có thể được chỉ định một số loại thuốc như chẹn beta, thuốc hạn chế sự giãn nở của các mạch máu, thuốc chống loạn nhịp (disopyramide, Norpace), thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (Prozac)…

Máy tạo nhịp tim có thể được áp dụng đối với những trường hợp bị ngất Vasovagal nguyên do nhịp tim chậm. Điều này sẽ có ý nghĩa giúp bệnh nhân giảm được tần suất bị ngất do điều hòa ổn định nhịp tim.

Thay đổi lối sống

– Bất kỳ yếu tố nào gây mất nước, giảm thể tích máu cũng sẽ làm cho người bệnh dễ bị ngất hơn. Do vậy, uống đủ nước mỗi ngày (1,5 – 2 lit), hạn chế trà, café hoặc tập thể dục quá sức có thể khiến bạn bị mất nước.

– Tránh đứng lâu tại chỗ, nhất là nơi nóng bức, đông người

– Khi có dấu hiệu choáng váng, chóng mặt… hãy nằm xuống nghỉ ngơi và nhớ nâng cao chân lên.

– Áp dụng các bài tập cơ bắp nhằm tăng cường tuần hoàn máu và giảm tình trạng giãn nở mạch máu quá mức. Một số bài tập như: nằm ngửa, co duỗi hai chân liên tục, cố gắng nâng cao chân và không chạm mông xuống nền; bài tập tay bằng cách siết chặt nắm đấm rồi duỗi ra, thực hiện lặp lại nhiều lần.

– Đi bộ nhanh, chạy bộ, đi xe đạp hoặc bơi lội cũng sẽ rất hữu ích đối với những ai bị rối loạn hệ thần kinh tự chủ.

Ngất Vasovagal là một tình trạng khá phổ biến trong xã hội. Nhưng may mắn thay, nó thường xảy ra trong một thời gian ngắn và người bệnh hoàn toàn có thể hồi phục sau đó. Nếu bạn từng bị ngất vasovagal, bạn nên tìm hiểu kỹ những yếu tố có thể khiến nó khởi phát, làm thế nào để nhận ra những triệu chứng cảnh báo để có thể phòng ngừa và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe của chính bản thân mình.

Thanh Minh

Nguồn tham khảo:

https://www.verywell.com/vasovagal-cardioneurogenic-syncope-1746389

https://www.verywell.com/treating-vasovagal-cardioneurogenic-syncope-1746388

http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vasovagal-syncope/manage/ptc-20184927

http://www.medscape.com/viewarticle/577022